ՍՀՀԿ 
2013 – 2014 թ.թ. լույս են տեսել այս խորագիրը կրող երկու գրքեր: Գիրք 1-ին՝ Ռուբեն Աբրահամյան, գիրք 2-րդ՝ Խաչատուր Մալինցյան: Երկու անուններն էլ հանիրավի անուշադրության մատնված գործիչների անուններն են՝ առաջինը ծնունդով պատմական Վայոց ձոր գավառի նախկին Գնիշիկ գյուղից, (1881 — 1952), երկրորդը՝ նախկին Ելիզավետապոլի նահանգի Գորիս քաղաքից, (1888 — բռնադատված 1932 թ,. հետագա ճակատագիրը՝ անհայտ): Մատենաշարի նախաձեռնողը և կազմողը Վայոց ձորի մարզից Աշոտ Սիմոնյանն է: ՀՀ ՊՆ «Մայր Հայաստան» զինվորական թանգարանի տնօրեն, պատմական գիտությունների թեկնածու Ավագ Հարությունյանի բնորոշմամբ, «Աշոտ Սիմոնյանը մեր այն հայրենագետ-երկրագետներից է, ով տարիների տքնաջան աշխատանքի շնորհիվ նվիրումով և սիրով ներկայացնում է Հայոց պատմության նորագույն ժամանակաշրջանի հանիրավի անուշադրության, անգամ՝ մոռացության մատնված էջերն ու գործիչներին»: Երկու գրքերն էլ կազմված են փաստա-վավերագրական նյութերից, սկզբնաղբյուրներից, վկայություններից, ժամանակի հայրենական ու սփյուռքի մամուլի հոդվածներից և այլն: Նյութերը ունեն տողատակերի հղումներ, որոնք ավելի են ամբողջացնում ասելիքը: Հեղինակը զերծ է մնում սեփական մեկնաբանություններից ու գնահատականներից՝ դրանք թողնելով ընթերցողի հայեցողությանը:
Առաջին գիրքը ընդգրկում է հայ նշանավոր իրանագետ-լեզվաբան, Հայաստանի առաջին պետական՝ մայր բուհի հիմնադիր դասախոսներից մեկի և Թեհրանի համալսարանի հին իրանական լեզուների ամբիոնի հիմնադիր-վարիչ, իրանահայ դպրոցների վաստակաշատ մանկավարժ Ռուբեն Աբրահամյանի կյանքի ու գործունեության մասին բոլոր հայտնի հրապարակումները, լուսանկարներ, լեզվաբանական-գրականագիտական աշխատանքների մատենագիտությունը և այլ նյութեր: Ուշագրավ է հայ նշանավոր լեզվաբան, ՀԽՍՀ ԳԱ թղթակից անդամ, դոկտոր-պրոֆեսոր Է. Բ. Աղայանի կարծիքը Ռուբեն Աբրահամյանի հնգալեզու «Պահլաւերէն-պարսկերէն-ռուսերէն-անգլերէն բառարան»-ի մասին. «…բառարանը եւ՛ իր ծաւալով, պահլաւերէն բառերի քանակով, այնպէս եւ նշանակութիւնների ճշգրիտ բացատրութիւներով գերազանցում է մինչ այդ հրատարակւած բոլոր բառարաններին»: «Այն (բառարանը՝ Զ. Ս.) նորոյթ կը հանդիսանայ միջազգային լեզւաբանական գրականութեան մէջ»: Տարբեր առիթներով նրա մասին գրված հոդվածներն ու ելույթները հիմք են հանդիսանում իրավամբ փաստելու, որ նա Իրանում գիտական բարձր դիրքի, պետական գնահատության ու մեծ ճանաչման արժանացած մտավորական էր: Իրանահայերը հպարտացել են նրանով և այս գիրքը գալիս է օգնելու, որ հայ ժողովուդը ևս, մասնավորապես՝ վայոցձորցիները, հպարտությամբ ճանաչեն նրան:
«Զանգեզուրի գոյամարտի հերոս Խաչատուր Մալինցյան» — այսպես է վերնագրված մատենաշարի 2-րդ գիրքը:
Խաչատուր Մալինցյանը միանգամայն այլ կյանքով ու գործունեությամբ մեր պատմության ծայրահեղ բարդ ժամանակաշրջանում նշանակալի հետագիծ թողած զինվորական է: Մասնակցելով Առաջին համաշխարհային պատերազմին՝ նա հայրենի Զանգեզուր է վերադարձել խիզախության համար զինվորական բարձրագույն՝ «Գեորգիևյան» չորս մարտական խաչերի արժանացած: Իսկ դա 1918 թվականն էր՝ հայոց աշխարհի, հատկապես Զանգեզուրի հերոսական մաքառումներով, վայրիվերումներով ու գոյության պայքարով: 1918-1920 թ.թ. նա այդ գոյապայքարի, հերոսական ինքնապաշտպանության կազմակերպիչներից ու հրամանատարներից մեկն է եղել և, ըստ գրքում զետեղված վավերագրերի՝ վճռորոշ դեր է ունեցել այդ իրադարձություններում: Վավերագրերը մեծ հետաքրքրությամբ են ընթերցվում. 1. Խ. Մալինցյանը իր գործունեության մասին, 2. Վտարանդի գործիչների հուշագրություններում, 3.Հայրենի գորիսցիների հուշերը, 4.Ցուցմունքներ Խ. Մալինցյանի մասին, 5. Խ. Մալինցյանի ցուցմունքները, 6. Խ. Մալինցյանի դատաստանը… ՉԷԿԱ-ն հետաքննել է Խ. Մալինցյանի գործունեությունը Զանգեզուրում 1918-1920 թ.թ., արտասահմանում՝ 1920-23 թ.թ., ԽՍՀՄ վերադառնալուց հետո նրա աշխատանքային գործունեությունը Մոսկվայում՝ 1923-1926 թ.թ. և Հայաստանում՝ 1926-1932 թ.թ.:
Հ.Գ. — Արդեն առիթ ունեցել եմ երկու խոսք ասել Աշոտ Սիմոնյանի նախորդ՝«Արփա-Արենին Վայոց ձորի պատմության հոլովույթում» ( 2000թ.) և «Վայոց ձոր, 20-րդ դարի քառուղիներում (1914-1921 թ.թ.)» գրքերի մասին (տես՝http://www.magaghat.am/…/%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6…/ ՄՆԱՅՈՒՆ ԵՎ ԱՆԺԱՄԱՆՑԵԼԻ ԳՈՐԾ խորագրով): Մեկ անգամ ևս իմ գնահատանքի խոսքն եմ հղում նրա կատարած աշխատանքի համար՝ մատենաշարի հաջորդ գրքերի հետ հանդիպման ակնկալիքով:
