Հրաչ Մարտիրոսյան Երվանդ Լալայանը (1898, 188) Սիսիանի Սյունի վանքում արձանագրել է հետևյալ անթվական արձանագրությունը. Կոհազատ՝ Սիւնեաց տէր։ Սեդրակ Բարխուդարյանը (ԴիվՀայՎիմ 2, 1960, 91) նշում է, որ վանքի այս ու մի քանի այլ արձանագրություններ «այժմ թեև տեղումն են, բայց նորոգումների ու վնասվածքների պատճառով անընթեռնելի են»։ Ուստի պարզապես նույնությամբ մեջբերում է Լալայանի ընթերցումը։ Նա նաև նշում է (էջ 85), որ այս վանքի անթվական արձանագրությունները հայերեն գրչագրության հնագույն նմուշներից են։
Հրաչյա Աճառյանն իր «Հայոց անձնանունների բառարանում» (հտ. Գ, 1944, էջ 643) ներկայացնում է Կոհազատ անձնանունը՝ վերոհիշյալ եզակի վկայությամբ, ու նշում է՝ «Ծագումն անհայտ»։
Կարծում եմ Կոհազատ անձնանունը փոխառված է հին իրանական *kaufa-zāta- բաղադրության միջին իրանական ժառանգից։ Այդ բաղադրությունը նշանակում է ‘սարում ծնված’։ Ընդ որում առաջին բաղադրիչը, որ մանիքեական միջին պարսկերենում ու նոր պարսկերենում ունի kōh տեսքը և նշանակում է ‘բլուր, սար’, հայերենում փոխառվել է կոհակ ձևով, որ հիմա մեզ հայտնի է միայն իր երկրորդային՝ ‘մեծ՝ բլրանման ալիք’ իմաստով, սակայն գրաբարում վկայված է նաև նրա ‘բլուր, լեռնակ’ բնիմաստը։ Կոհակ բառը, ի դեպ, Արցախում հիմք է դարձել մի ուշագրավ տեղանվան, որն այլ զրույցի նյութ է։
Եվ իսկապես էլ *Kaufa-zāta- ‘սարում ծնված’ բաղադրությունն իրանական լեզուներում վկայված է որպես անձնանուն՝ պարթևերեն Kōf-zāt [kwpyzt], միջին պարսկերեն Kōh-zād [kwhz’t], նոր պարսկերեն՝ Kak-i Kōhzād. նաև արտացոլված է հունարենում՝ Κωφασάτης։ Ասորերենում առկա է այս իրանական անվան իգական տարբերակը՝ Kōh-duxt, բառացի՝ ‘սարի դուստր, սարում ծնված դուստր’։ Կա նաև արամեերեն Kwp-dt անունը, որի երկրորդ մասը իրանական անուններում առատորեն հանդիպող *dāta- ‘տրված’ բաղադրիչն է (Schmitt forthc.) և մեզ հայտնի է Բագրատ, Միհրդատ, Սպանդարատ, Տրդատ և այլ անուններից։ Այսինքն՝ արամ. Kwp-dt անունը նշանակում է ‘սարի տված, սարատուր’։
Այս վանքի արձանագրություններում առատ են իրանական ծագման հետաքրքիր անունները՝ Ա(ր)շակ, Արտավան, Բաբէն, Շապու, Շերոեան, Ջուանշեր, Ռոստոմ, Վարազ, Վարհամ և այլն։ Հետաքրքիր է, որ այստեղ ներկայացված են Կոհազատ և Ռոստոմ անունները, որոնք երկուսն էլ հանդիպում են «Շահնամե»-ում, ընդ որում «Շահնամե»-ի Kak-i Kōhzād-ը սարում ապրող մի հսկա է և Ռուստամի ու Զալի հակառակորդը։
Ամփոփում
Սիսիանի Սյունի վանքի մի արձանագրության մեջ հանդիպող Կոհազատ եզակի անձնանունը փոխառված է իրանական *Kaufa-zāta- ‘Սարում ծնված’ անձնանվան միջին իրանական *Kōhazāt(a) ձևից (հմմտ. միջին և նոր պարսկերեն Kōh-zād, պարթևերեն Kōf-zāt և այլն)։
Գրականություն
• Աճառյան, Հ. 1942 62. Հայոց անձնանունների բառարան. Երևան. Երևանի համալսարանի հրատարակչություն:
• ԴիվՀայՎիմ 1-9. 1960-2012. Դիվան հայ վիմագրության. Երևան. Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն. ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն:
•Լալայեան, Ե. 1898. Սիսիան. նշանաւոր վանքեր. Ազգագրական հանդէս Գ գիրք, 1898, 1, էջ 186-193.
• Gignoux, Philippe. 2003. Noms propres sassanides en moyen-perse épigraphique: Supplément [1986-2001]. In: IPNB . Band II, Faszikel 3. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Gignoux, Philippe; Christelle Jullien & Florence Jullien
2009. Noms propres syriaques d’origine iranienne. In: IPNB. Band VII, Faszikel 5. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Justi, Ferdinand. 1895. Iranisches Namenbuch. Marburg. Reprinted in 1963, Hildesheim: Georg Olms Verlagsbuchhandlung; in 2004, Teheran: Asatir (mit einem persischen Vorwort von Dr. Ali Ashraf Sadeghi).
• Schmitt, Rüdiger. 1998. Parthische Sprach- und Namenüberlieferung aus arsakidischer Zeit. In: Das Partherreich und seine Zeugnisse (The Arsacid Empire: sources and documentation): Beiträge des internationalen Colloquiums, Eutin, 27. – 30. Juni 1996 (ed. by Josef Wiesehöfer). Stuttgart: Franz Steiner Verlag: 163-204.
• Schmitt, Rüdiger. 2016. Personennamen in parthischen epigraphischen Quellen. In: IPNB. Band II, Faszikel 5. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• Schmitt, Rüdiger. forthc. Zu den Personennamen der aramäischen Dokumente aus Baktrien. Forthcoming.
